Çocuklar ve Ergenlerde DEHB

DEHB, çoğunlukla çocukluk döneminde başlayan ve yetişkinlikte de devam eden dürtü kontrolü, hiperaktivite ve odaklanma problemleri ile kendini belli eden nörogelişimsel bir problemdir. 
 

Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Belirtileri​

 

1. Dikkat Eksikliği Belirtileri​

 

• Detaylara dikkat etmekte zorlanma, sık hata yapma.

• Görev veya etkinlik sırasında odaklanmakta güçlük.

• Bir işi bitirmeden diğerine geçme.

• Organizasyon ve planlama becerilerinde zorluk.

• Konuşmaları dinlemek veya verilen talimatları takip etmekte zorlanma.

• Günlük eşyaları sık kaybetme (kalem, kitap, anahtar vb.).

• Dış uyaranlara aşırı duyarlılık ve kolay dikkat dağılması.

​

2. Hiperaktivite Belirtileri

​​

• Sürekli hareket halinde olma, yerinde duramama.

• Ellerini veya ayaklarını sürekli oynatma, oturduğu yerde kıpırdanma.

• Uzun süre sakin kalamama, sürekli bir şeylerle meşgul olma.

• Sessizce oyun oynayamama, sürekli konuşma.

• Sınıfta veya toplantılarda yerinde duramayarak aniden ayağa kalkma.

​

3. Dürtüsellik (Düşünmeden Hareket Etme) Belirtileri

​​

• Sıraya girmek ve beklemekte zorlanma.

• Sorular tamamlanmadan yanıt verme.

• Kurallara uymakta güçlük çekme.

• Konuşurken başkalarının sözünü kesme veya araya girme.

• Riskli ve tehlikeli davranışlara eğilim gösterme.

​

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Neden Olur?

 

Genetik Faktörler: Ailede DEHB öyküsünün bulunması
Beyin Fonksiyonları: Dopamin ve norepinefrin düzeylerinde farklılıklar olması, prefrontal kortekste farklılıklar olması
Erken Doğum
Çevresel Faktörler: Hamilelikte uyuşturucu madde, alkol ve sigara kullanımı 
 

​

DEHB Tanısı Alan Çocuklarla Nasıl Çalışıyoruz

 

Bu kısımda hem psikolojik danışman hem de uzman öğretici olarak mesleki deneyimimden faydalanarak dikkat ettiğimiz hususlardan bahsedeceğim. 

1. Öncelikle bu tanıyı almış bir çocuğunuz  ya da yakınınız varsa bireysel farklılıklarını göz önünde bulundurmalısınız. Sabırlı olmalısınız. Sizin için çok kolay olan eylemler onlar için çok daha yorucu ve zorlayıcı olabilir. Bunu unutmamalısınız.

2. DEHB tanısı alan öğrencilerimle öncelikli olarak uyum sağlayabilecekleri rutinler oluşturmaya çalışıyorum. Örneğin 20 dakika akademik çalışmadan sonra 5-10 dk mola ve bu molada çocuğun enerjisini atmasını sağlayacak minik etkinlikler gibi. 

3. Rutinlerin yorucu olmamasına ve özellikle kalıcı ve uygulanabilir olmasına özen gösteriyorum. 

4. İş birliği burada da çok önemli. Evde, okulda ve destek eğitimde aynı kuralların aynı kararlılık ile uygulanıyor olması gerekiyor. Aile ile özellikle iş birliği içerisinde çalışıyorum. 

5. DEHB tanısı almış çocuklar ve ergenlerde spor ve sanat aktivitelerini kesinlikle öneriyorum. Odaklanma, sorumluluk bilinci ve hiperaktivitenin azaltılması konusunda çok yardımcı oluyor.

6. Aileler ile dürtü kontrolü ve sınır eğitimi ile ilgili çalışmalar yapıyorum. Çünkü DEHB tanısı alan bireyler dürtü kontrolünü sağlamakta, sınır ve kurallara uymakta çok güçlük çekiyorlar.

7. Gerektiği noktada özellikle hiperaktivite ve dürtü denetimini sağlamak için ilaç desteğine de başvuruyoruz. Psikiyatri ile de iş birliği içerisinde çalışıyoruz. 

8. Dürtü denetimi için özellikle duygu tanıma, kendisi ve çevresindeki insanların duygularını fark etme, sıra alma, bekleme, kurallı oyunlar, dur-düşün-hareket et modelinin öğretilmesi gibi yöntemleri kullanıyorum.